Als journaliste en historica heb ik behoorlijk wat akelige foto’s en schilderijen gezien.
De moord op de gebroeders De Witt in 1672, de executie van koning Lodewijk de Zestiende tijdens de Franse revolutie, lynchpartijen van Afro-Amerikanen in de Verenigde Staten, de nazi-concentratiekampen en meest recentelijk: misselijkmakend videomateriaal van de gifgasaanval in Syrië van april dit jaar.
Ik volgde er talloze hoorcolleges en discussies over. Altijd kwam het neer op: hebben we als journalisten de plicht schokkende foto’s te tonen om het bevoorrechte Nederlandse publiek te informeren over wat er in de wereld gebeurt? Of is het ook een kwestie van goede smaak dat sommige dingen niet afgedrukt worden?
Het gevolg van al deze blootstelling aan nare beelden is dat ik afgestompt ben geraakt. Vrij weinig indrukken komen echt nog bij me binnen. Behalve in het theater.
Dit jaar staat choreograaf, danser en curator Michiel Vandevelde met de voorstelling Paradise Now (1968-2018) op Jonge Harten. Een groep jonge dansers (tussen de 14 en 23 jaar) brengt iconische foto’s van de afgelopen vijftig jaar tot leven. Ze beelden elk jaar in één foto uit, te beginnen bij een foto van een zelfgenoegzaam grijnzende Donald Trump in 2017. Beeld voor beeld werken ze terug naar 1968. De dansers vormen een foto, bevriezen een moment en hervormen zich weer.
Vooral de recente foto’s aan het begin van de voorstelling zijn herkenbaar. Het onvergetelijke beeld van de Syrische peuter Aylan Kurdi die in 2015 aanspoelde op het strand van het Turkse vakantieoord Bodrum. Ik zag hem wel honderd keer eerder.
Toch is het deze keer anders. De voorstelling heeft mijn volledige concentratie. Terwijl de danser op zijn buik op de grond ligt, het gezicht van mij afgewend, zie ik een mens van vlees en bloed. Vlak bij mij. Geen foto op een schermpje van 6 bij 12 centimeter dat ik vluchtig bekijk terwijl ik eigenlijk wat anders aan het doen ben. Ik voel mijn maag samentrekken en tranen achter mijn ogen prikken.
De voorstelling is ingetogen, rustig, bevat niet het grafische geweld van de originele foto’s. Hoe krijgt Michiel Vandevelde het dan voor elkaar om mij zo’n stomp in mijn maag te bezorgen? Misschien kun je je niet écht inleven in een ander tenzij hij tegenover je staat.
Choose your battles