Een menu van een VR droomwereld, een prelude en de American Dream
Van 19 tot 26 november vond het Jonge Harten Festival plaats in Groningen. Dit jaar een achtdaags festival met theater, performance, dans en meer. Het was voor mij de eerste keer dat ik het festival bezocht. Ik deed mee aan de aan de cursus kunstkritiek van Jonge Harten, hoe zet je gedachten over podiumkunst om naar kritiek? Een bezoek aan het festival waarin we de kunst live konden analyseren kon niet ontbreken. Ik liet mij verrassen door het programma en ging mee met de stroom van mijn medegroepsleden.
Als eerste op het programma stond een Virtual Reality installatie. We spraken af in het Grand Theatre, hartje Groningen stad en werden vervolgens in tweetallen opgehaald. Bij de buren, de Drie Gezusters, gingen we naar binnen. In dit gezellige café, liepen we trappen op en weer af. Na het bewandelen van wat aanvoelde als een doolhof kwamen we aan op de plek van bestemming. Een korte introductie volgde waarin werd uitgelegd dat de Virtual Reality ervaring genaamd Monologues for Nothing een tocht was door gedachten. Concept en regie door Celine Daemen. De praktische instructie over het bewegen in de VR wereld was helder. Bij deze info had ik overigens ook baat omdat het mijn eerste keer was. We werden eenieder geleid in een aparte ruimte en ik kreeg de bril op. Alles werd zwart en ik was in eerste instantie gedesoriënteerd. Toen ik gewend was aan de virtuele ruimte leek het alsof ik een richting werd opgeduwd. Gebouwen zweefden langs mij heen. Toen de gebouwen stopten was ik in een ruimte met allemaal wolkjes, door ze te grijpen met mijn virtuele handen kon ik ze laten afspelen. Het waren persoonlijke antwoorden op vragen waar ik de vraag niet altijd van wist. De een ging over een enge droom, de ander had als antwoord iets met een avocado en weer een ander ging over eenzaamheid.
Het voelde als afluisteren naar gesprekken in een loze ruimte. Dit doet mij nu denken aan de titel van de installatie en volgens mij begrijp ik dan wat Celine wilt zeggen. Namelijk het luisteren naar monologen die (nog) niks betekenen. Gesprekken die niemand hoort te horen omdat ze met jezelf zijn. Doordat je deze gesprekken normaal niet te horen krijgt is het juist boeiend om naar te luisteren. Ik kon zelf ook een vraag beantwoorden, iets in de trant van: wat doe je echt als je alleen bent? Toen ik mijn antwoord gaf voelde ik een golf van ongemakkelijkheid opkomen, niemand kon mij horen, maar doordat ik de bril op had kon ik dit niet verifiëren. Mijn antwoord ging vervolgens ook de wolkenwereld in, waar de volgende deze kon beluisteren. Ik speelde nog wat wolkjes af. De bediening van de virtuele handen was lastiger dan gedacht. Soms speelde wolkjes tegelijkertijd af of greep ik mis. Doordat de technologie het niet altijd even goed deed, kon ik de virtuele wereld niet optimaal ervaren. Mede daarom besloot ik na ongeveer 15 minuten om terug te gaan naar terug naar de realiteit.
Toen ik weer met beide benen in de echte wereld stond was het tijd voor een hapje eten. We hadden 35 minuten om iets naar binnen te schuiven want de volgende voorstelling; Prelude in de Sneeuw stond alweer op ons te wachten. Twee Vlaamse acteurs Ferre Vuye & Stan Martens wisten gedurende 70 minuten een indrukwekkend spel neer te zetten. Het waargebeurde verhaal van Herschel Grynszpan wordt verteld. Op 7 november 1938 dringt hij de Duitse ambassade in Parijs binnen, gekleed in een net pak is hij bereid om te sterven. Het hoogtepunt van het stuk is een scène die een langgerekte momentopname is. Dit moment is wanneer een kogel Grynszpans pistool verlaat en uiteindelijk het hoofd zal binnendringen van Ernst vom Rath, de Duitse ambassademedewerker. Wat gebeurt er in die uitvergrote seconde wanneer de kogel de huls heeft verlaten en je elkaar in de ogen aankijkt?
We krijgen twee verschillende standpunten te zien, die toch ook gelijkenissen vertonen. Is het een verhaal waar we in de tijd van nu van kunnen leren? Wat er die nacht gebeurde zorgde ervoor dat de Kristallnacht losbarstte. Een haatmisdrijf destijds gericht op een groep, waarbij Synagogen werden vernield en Joden werden vermoord. Het lijkt alsof we een déjà vu ervaren doordat dezelfde dingen opnieuw gebeuren. Alleen dan in andere vorm. Doordat het veel gelijkenissen heeft met het heden, bekijk ik de voorstelling nu een stuk treuriger. De voorstelling is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Voor het schrijven van dit stuk ben ik het verhaal verder gaan researchen. Pas nu krijgt de voorstelling een diepere laag door mijn nieuwe inzicht in de nasleep van de Kristallnacht. Ik zou het stuk nog een keer willen zien met de informatie die ik nu weet om de voorstelling nog beter te begrijpen. De twee jongens waren goed op elkaar ingespeeld, de conversatie was snel als twee pingpongers die een potje aan het spelen waren.
Als laatste was daar de voorstelling Amerika, do you want to live the American Dream? De voorstelling is een coproductie van MBO Theaterschool Rotterdam en Toneelacademie Maastricht en vertelt het verhaal van vier jonge mensen die hun American Dream achterna vlogen. Amerika is dé plek waar je dromen uitkomen, waar alles mogelijk is en waar alles kan. Of is het een façade, een mythe? Spat de illusie bij aankomst uit elkaar? Vier jonge spelers staan op het podium te stralen, allemaal hebben ze hun eigen monoloog, waar de passie en het enthousiasme vanaf spat. De scène duurt 20 min, waar ieder karakter zijn of haar verhaal vertelt. Tijdens de korte monologen wordt het karakter verder geïntroduceerd. Ondanks deze korte tijd weten de spelers het karakter een diepere laag te geven. Dit doen ze voor mij door verschillende emoties te geven aan het verhaal wat ze vertellen. Je voelt en leeft met ze mee wanneer ze hun American Dream vertellen.
Een avond Jonge Harten is een cocktail van verschillende soorten kunst. Je wordt verrast en van het ene stuk naar het andere stuk gegooid. Volgend jaar ben ik er zeker weer bij en laat ik mij net zo verrassen.
Choose your battles